اسرار نماز

آمرزش گناهان

«وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَیِ النَّهارِ وَ زُلَفًا مِنَ اللَّیْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ ذلِکَ ذِکْری لِلذّاکِرینَ. ای محمد! نماز را در دو جانب روز و در ساعات نزدیک به روز از شب به پای دار. به درستی که این طاعت ها می برد گناهان را، آنچه مذکور شد از اوامر و نواهی، وعظی است مر آن کس را که پند قبول می کند.»

* * *

«زُلف» یعنی ساعات نزدیک به آخر روز و بعضی مفسران گفته اند که مراد از طرفین روز، وقت نماز بامداد و وقت نماز شام است و مراد از زُلف، وقت نماز خفتن است. و نماز پیشین و پسین (ظهر و عصر) در این آیت مذکوره نیست

کفاره گناهان

در قول «اِنَّ الحَسناتِ یُذهِبْنَ السَّیّئات» دو قول است: یکی آن که: واجب گردانیدنِ نمازها، لطفی است از جانب حقسبحانه و تعالی نسبت به بنده ها که نزدیک می گرداند ایشان را به طاعت ها و دور می گرداند از معصیت ها. و مؤید این معنی، قول خدای تعالی است که فرمود: «به درستی که نماز، باز می دارد مردم را از ارتکاب به فحشا و ظلم.»

دوم آن که: نمازها کفارت گناهان می شود. به این معنی که حق سبحانه و تعالی، به برکت نمازی که بنده می کند، تفضل می نماید و گناهان او را می بخشد. و موید این معنی، احادیث بسیار است از آن جمله آن که: روایت شده از امام باقر یا امام صادق علیه السلام که فرمود: از امیرالمؤمنین علیه السلام که گفت: شنیدم از دوست خود رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم که می گفت: «امید داشته شده ترین (امیدوار کننده ترین) آیت در قرآن، آیت «وَ اَقِمِ الصَّلوة» است. و سوگندبه آن کسی که فرستاده است مرا به پیغمبری به راستی، بری مژده دادن و بیم دادن خلق! هر یکی از شما هر آینه برمی خیزد برای وضو ساختن، پس فرو می افتد از اعضای او گناهانِ او، پس وقتی که روی خود را و دل خود را به سوی خدای تعالی کند در نماز، بر او از گناهان او نماند چیزی، بلکه بخشیده شود» آن نگاه در نماز دوم، تا آن که شمرد نمازهای پنجگانه را به طریق مذکور، بعد از آن گفت: «ای علی! این است و جز این نیست که منزلت نمازهای پنج گانه برای امت من، هم چون جوی آب روانی است که بر دَرِ خانه یکی از شما می گذرد. پس چه گمان می برد آن کس اگر باشد در بدن او چرک، پس غسل کند در آن جوی آب پنج نوبت، آیا می ماند در بدن او چرکی؟ واضح است که نمی ماند. سوگند به خدای مثل این پنج غسل است نمازهای پنجگانه امتِ من در محو کردن گناهان.»

تسبیح حق

وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ وَ مِنَ اللَّیْلِ فَسَبِّحْهُ وَ أَدْبارَ السُّجُودِ؛ به پاکی یاد کن ای محمد! با ستایش پروردگار خود، پیش از طلوع آفتاب و در بعضِ شب، پس به پاکی یاد کن پروردگار خود را و پاره ای شب و به دنبال سجود [به صورت تعقیب و نافله] او را تسبیح گوی)

مراد از تسبیح، پیش از غروب، نماز پیشین و پسین و مراد از تسبیح در بعض شب، نماز خفتن و تَهَجُّد است.

و مراد از سجود، نماز است زیرا که تعبیر می کند در عرفِ شرع از نماز به رکوع و سجود. (که جزء، به کل تعبیرمی شود)

و مراد از تسبیح در عقب های نماز یا در وقت تمام شدن نماز، یعنی تقیبِ نماز است.

و روایت است از امیرالمؤمنین علیه السلام که در تسبیح در عقب نماز فرمود: مراد، از دو رکعت نماز نافله است بعد از نماز شام.

و به هر تقدیر، آیت مذکوره دلالت می کند بر وجوب بعض نمازهای یومیه.

و قریب است به آیت مذکور. قول خدای تعالی در آخرسوره طور که فرمود: «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ حینَ تَقُومُ وَ مِنَ اللَّیْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبارَ النُّجُومِ؛ یعنی به پاکی یاد کن ای محمد پروردگار خود را با ستایش پروردگار خود، در وقتی که برمی خیزی. به پاکی یاد کن پروردگار خودرا در بعضِ شب و در عقب های ستاره ها».

مراد از تسبیح در ادبار نجوم، یعنی عقب های غایب شده ستاره ها یا در وقت تمام شدن ظهور ستاره ها به سبب نور آفتاب، بعضی گفته اند که دو رکعتِ فریضه بامداد است. و نیز، دو رکعتِ نمازِ نافله بامداد است. و مراد از تسبیح در بعض شب، نماز شب است یعنی نماز شام و خفتن و تهجُّد؛ و مراد از تسبیح در وقت برخاستن: یعنی گفته اند که تسبیحی است که سُنّت است در وقت برخاستن از هر مجلس که بگوید: «سُبحانَکَ اللَّهُمَّ و بحمدِک لا اله الا اَنتَ اغفِرلی و تُبْ عَلَیّ».

چنانکه روایت است که: گفتن این تسبیح در وقت برخاستن از مجلس، کفارات گناهان آن مجلس است.

و روایت کرده اند از امیرالمؤمنین علیه السلام که: هرکه دوست دارد که پیمانه کرده شود بر پیمانه برتر، پس باید که آخر کلام او در مجلس این آیت باشد که: «سُبحانَ رَبِّکَ رَبِّ العِزَّةِ عَمّا یَصِفونَ و سلامٌ عَلی المُرسَلین و الحَمدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمین.

و بعضی گفته اند که مراد، تسبیحی است که در وقت برخاستن از خواب در شب، مُستحب است گفته شود.

و بعضی گفته اند که: مراد ذکرهاست که در وقت برخاستن برای نمازِ فریضه پیش از شروع در نماز مستحب است.

و بعید نیست که مراد از «حین تقوم» روز است زیرا که روز، محل قیام و حرکت است به خلاف شب.

و مراد از تسبیح روز، نمازهای روز است یعنی نماز بامداد و پیشین و پسین (ظهر و عصر) و بر این تقدیر، نمازهای پنج گانه به تمام مذکور باشد.

پس آیت مذکوره دال است بر وجوب بعض نمازها و بر استحباب بعض نمازهای دیگر با بعض تسبیحات 

پدید آورنده : ابو فتح حسین جرجانی     hawzah.net